مجموعه یک دلنوشته ها در کانال طالقانیها

یاکوب ادوارد پولاک، سیاح و پزشک اروپایی، می گوید: هیچ چیز برای ایرانی غم انگیزتر از آن نیست که ناگزیر باشد غذای خود را به تنهایی بخورد.آش یا «با» در فرهنگ ایرانی پدیده ای است فراتر از خوراک که به فراخور حال و به مناسبت پخته می شود: گاه به عنوان دارو، گاه رواکننده حاجت، گاه برای دفع بلا و گاه برای ادای نذر. پختن آش بهانه ای بوده و هست که ایرانی خورندگانی را بر سر خوان خویش بخواند و شکمشان را سیر کند و از برکت دعای آنان، حاجتش روا یا نذرش ادا شود.اعتقاد به کارکردهای آش چنان بوده و هست که آشهایی برای نزول باران، خورشیدگرفتگی، قطع سرما و یخبندان و  برای تندرستی و حاجت گرفتن پخته می شوند. در بسیاری موارد هم، آش پختن بهانه ای برای دور هم نشستن و از تنهایی درآمدن بوده و هست. مثل سنت طبخ آش پشت پا برای جمع شدن در خانه ای که مسافری از آن رفته و رفع دلتنگی اهل خانه است.آش پختن کاری است سهل و ممتنع. سهل است چون ترکیب پیچیده ای ندارد و ممتنع است، چون آن را به عالی ترین شکل پختن، تجربه می خواهد. اما با کمی دقت و خرج کردن سلیقه هم می توان نتیجه ای درخشان گرفت. پایه بیشتر آش ها ترکیب ساده ای است که از آب و برنج و عدس و سبزی و حبوبات به دست می آید. اینجا ترفندی هم بیاموزید و با آن صد نوع آش سنتی و ابتکاری بپزید و به یک تیر، دو نشان که نه، صد نشان بزنید:پایه آش که به دست آمد، یعنی ترکیب آب و عدس و , ...ادامه مطلب

در دیار طالقان هم به سان جای جای مملکت ایران، آشهای محلی طبخ می شود. حتی گزافه نیست اگر طالقان را شهر و دیار «آش» بنامیم. چرا که این غذای گرم و سبک و سالم، در روزهای سرد و کوهستانهای پر برف طالقان، بهترین خوراک مردمان سخت کوش و قناعت پیشه آن محسوب می شود. از انواع آشهای محلی می توان به کشک آش، دوآش (دوکَجیز)، تِلیارد، کنگر آش، کَلُم آش، آش شلغم و ترش آش اشاره کرد. آشهای طالقانی، از ترکیب موادی که محصول دستِ خود طالقانیان است به دست می آید. مشتی گندم یا جو، نخود و لپه و مَرجو (عدس)، سبزیهای کوهی یا باغی، سیب زمینیهای ریزِ کوچک اما خوشمزه، شلغم، کلم، چغندر، بَلگه (برگه زردآلو یا سیب و هلو)، کشمش و آلو خشک، جوز مغز، یک بادیه ماست ترش شده یا کشک یا سُج (قره قروت) و آب زرشک و هر آنچه دم دست زنِ کدبانویِ طالقانی است، در دیگ ریخته شده و بار می شود تا سرِ صبر و حوصله پخته و عمل آید. آن وقت است که کدبانو فرصت می کند تا به کارهای دیگر خانه و زندگی برسد. مثلاً یادم می آید در اورازان، روزهایی که نانوایی (نان دبستن) داشتند، دیگ آش دوکجیزشان در ته تنور جای می گرفت. سر ظهر که می شد، ایزاری پر از نان، گسترده و پیاله های آش، دست به دست می شد. سهم همسایه ها هم همیشه محفوظ بود و «هَمساکاسه» آنها نیز می رسید.آش همیشه با تار و پود زندگی مردم دیار طالقان، گره خورده است. در بسیاری از مراسمها و جشنها، این, ...ادامه مطلب

انواع آشهای نذری، در طالقان بسیار است. مثل: آش دندونی (نذر به سلامتی دندان درآوردن نوزاد) آش باران یا همان چمچه گلین** آش پشت پایِ زائر یا مسافر آش مراسم های مذهبی مثل چهل و هشتم (آخر ماه صفر) آش شیشه برای سلامتی زائو و نوزاد آش سیزده بدر و همینطور شیلان کشی** آش ویارونه برای مادر تازه باردار آش سربازی برای سلامتی سرباز وطن آش شفای مریض (آش امام زین العابدین) آش سفره حضرت اباالفضلو انواع دیگری از آشهای نذری که به نیت نذر صاحبخانه طبخ و پخش می گردد. حال ببینیم که حکمت این آش نذری چیست؟ در روایات و توصیه های دینی آمده، برای رفع بلایا چند راه موثر وجود دارد که عبارتند از: دعا، صدقه، صله رحم، نیکی به والدین، استغفار و توسل.نیک که در این توصیه ها بنگریم، می بینیم که در آیین و مراسم طبخ و پخش آش نذری، تمامی این راهها یا بسیاری از آنها، مستتر است. به عنوان مثال، بانویی با اجازه بزرگ خانه، برای شفایِ فرزند بیمارش، آشی نذر می کند. او از اقوام و بستگان خود دعوت می کند که در فلان روز، منزل آنها جمع شوند. (صله رحم)سپس با کمک و همیاری یکدیگر، آش را طبخ و بین دوستان، آشنایان، فامیل، همسایه ها و نیازمندان قسمت می کنند و صدالبته قسمت بزرگ و پروپیمان آش، متعلق به والدین صاحب نذر است. (صدقه و نیکی به والدین)در زمان طبخ، دعا و نیایش و عرض نیازی هم به درگاه خداوند خوانده می شود. مثلاً دعای توسل یا زی, ...ادامه مطلب